UKUMISELA UMTHETHO OCEBILE WEMIPHAKATHI EKHOHLWE NGOKWE-NAMAQUALAND
NguTammy Ballantyne (Umbhali Wezivakashi) Kuhunyushwe nguLisa Goldstone
EGarage Dance Ensemble’s Gat Innie Grond, Wond in My Siel (umgodi emhlabathini, ukulimala emphefumulweni wami), sithuthelwa endaweni enothuli, ekude yemiphakathi ekhohliwe yaseNamaqualand, yabantu izimpilo zabo nezindlela zabo zokuphila ezazisetshenziswa futhi zikhafulwa ibhizinisi lezimayini zethusi, futhi ikakhulukazi, izindaba zomphakathi osedolobheni obizwa nge-Okiep.
I-Okiep, eyake yaba yindawo yokuhlala eyimpumelelo esungulwe emayini ecebile yethusi ngo-1862, iqhunyiswa yilanga nomoya; le ndawo eyihlane enothuli iyikhaya lezimayini ezindala, izimbali, izindaba zamadayimane neziteshi zemishini. Abantu bamaKhoikhoi Namaqua bakhetha le ndawo, eningizimu yomfula iGariep, eminyakeni engaphezu kwengu-2000 eyedlule, lapho bahlala khona nemihlambi yezimvu.
Le filimu enhle yokudansa ifuna ukucwaninga izinkumbulo nokuhlangenwe nakho okwenzeka manje komphakathi ngengcebo, ikhumbula ngokulangazelela (futhi kwesinye isikhathi, ibuhlungu kakhulu) ukulandisa kuka-Esmé ‘Miemie’ Marthinus kudluliselwe ngombhalo onamaqiniso athule nokulandiswa nguJanine Lange, owafundela i-PhD ezifundweni zabesifazane nezobulili eNyuvesi yaseWestern Cape, ofakwe ngaphakathi emphakathini isikhathi eside ngesikhathi sesigaba sakhe sokufunda.
Le filimu imakwe njengempendulo yobuciko kaByron Klassen ocwaningweni lukaLange. Kungumsebenzi wakhe wokuqala wokuqala womdanso nomqondisi wokuqala. UKlassen ungowokuqala eqenjini elikhanyayo labadansi ukuholwa ngu-Alfred Hinkel noJohn Linden’s Garage Dance Ensemble engajwayelekile, eyaqala ngo-2013. Ukuqala ukusebenza nabo ngonyaka ka-2012, umsebenzi wokuqala kaKlassen wokuklama, “Angazi, angikwazi , Ngeke “ngiboniswe okokuqala kwi-Dance Umbrella yango-2013 ngenxa yohlelo lweDanceXchange oluxhaswe yiRMB.
UHinkel noLinden, abaqhamuka e-Okiep, bafaka inkampani yomdanso wakudala eKapa, iJazzart Dance Theatre, emkhakheni wezepolitiki womphakathi namasiko aseNingizimu Afrika. Iqaliswe nguSonje Mayo ngo-1973 njengesitudiyo sokudansa, uHinkel wathatha izintambo zeJazzart ngo-1986 kwathi ngoLinden, Dawn Langdown noJay Pather, le nkampani yasukuma yaya phambili kwezishoshovu zomdanso futhi yaqina yaphikisana nenkambiso kahulumeni weNationalist Party ngaleso sikhathi.
UHinkel noLinden babuyela e-Okiep ngemuva kweminyaka neminyaka befundisa, besungula futhi bekhiqiza umsebenzi nabadansi abangajwayelekile eKapa futhi baqala iGaraji. Le phrojekthi ihlanganisa umsebenzi wabantu abasebenzisa ubushoshovu babo nezimo zabo zezenhlalo nezepolitiki ukungena emphakathini nokuguqula izimpilo ngezinhlelo zokuqeqesha, inkampani yokudansa kanye nokuchayeka kokuhlangenwe nakho kobuciko.
UKlassen udonsela kwimiphumela ejulile yomuntu uqobo yeminyaka yokuphucwa umhlaba, isiphithiphithi sezepolitiki, ukusetshenziswa kabi okungalawuleki kwemithombo yemvelo kanye nokunganakwa okwalandela, okubone lo mphakathi ukhona ngokuzihlukanisa, ulahliwe futhi ukhohliwe endaweni enzima futhi evame ukungathetheleli. Ifa lobukoloniyali kanye “nobandlululo” libambe abahlali kumjikelezo wobunzima, izizukulwane zamalungu omndeni zibhekene nokuhlukumezeka kanye nezimpilo eziphikisiwe.
UMarthinus yizwi lalabo ukuxhunyaniswa kwabo nomhlaba kunqunyiwe; eyakhe iyinkondlo ebambelela esontweni, uNkulunkulu, izimfundiso zikanina zigcwale ukuhlakanipha, zibambelele kwesinye isithunzi. USylvester ‘Oom Dollie’ Fortuin osigingci sakhe esenziwe ngothayela wakwaCastrol usipha umculo ovusa inkanuko kanye nobuhle obuningi obuculwa ngabadlali beStellenbosch University Choir, iLadyfrere Xhosa Singers noPhilip Tabane.
Amandla eGat innie Grond, Wond in My Siel akhona ekusetshenzisweni kwemilando yomuntu kanye nemilando yabantu, kanye nokwakha izitayela zokudansa ezizuzwe njengefa, njengeNama Stap kanye neRieldans. Imithombo yesiko kanye nezimfanelo ezinesigqi esiningi salezi zinhlobo zomdanso nezomculo ezingahlukile kubekwa eceleni nje ngomdanso wesintu noma owesiko kanye neGarage Dance Ensemble equkethe uFarroll Coetzee, uJaime-Lee Hine, uLynette du Plessis, uDustin Jannetjies noLihle Mfene. ukwenziwa komdanso ngezitayela zomdanso ezihlanganisiwe ezahlukahlukene.
IGat innie Grond, Wond in My Siel isendaweni ye-“South African Crossings” ngoMgqibelo mhlaka 28 Agasti ngo-19: 00 (enkabeni ye-Afrika) njengengxenye ye-23 rd JOMBA Contemporary Dance Experience.
JOMBA weCCA! I-2021 isebenza kusukela ngomhlaka-24 Agasti kuya ku-5 Septhemba futhi ingahanjiswa mahhala kuwebhusayithi ethi www.jomba.ukzn.ac.za noma ubhalisele iJOMBA! Isiteshi se-YouTube lapha: https://www.YouTube.com/Jomba_Dance
Uhlelo olugcwele luyatholakala ngewebhusayithi.